Pola eksploatacji utworu

Z pewnością niejednokrotnie czytając na temat prawa autorskiego miałeś do czynienia z pojęciem „pól eksploatacji” utworu.

Czy zastanawiałeś się jednak co kryje się za tym pojęciem? Być może definiujesz je intuicyjnie, a być może nie. Dlatego postanowiłem w dzisiejszym wpisie wyjaśnić Tobie co rozumiemy pod pojęciem pól eksploatacji utworu.

Najoględniej rzecz ujmując pola eksploatacji można identyfikować jako różne sposoby korzystania z utworu, zarówno materialne jak i niematerialne. Tak więc będzie to np. zwielokrotnianie utworu, adaptacja, odtwarzanie, nadawanie w radio, udostępnianie w internecie, będą to stosunki umowne jak najem czy np. użyczenie.

Ustawa PrAut wylicza jedynie przykładowo pola eksploatacji utworu, poszczególne kategorie rozróżniając przez pryzmat różnych form i sposobów zwielokrotniania i rozpowszechniania utworów.

Ok, dlaczego jednak temat pól eksploatacji jest tak ważny ?

O ile pola eksploatacji (ich identyfikacja) nie odgrywają istotnej roli przy określeniu treści praw autorskich (a to ze względu na monopol autorski o którym mowa w art. 17 PrAut również dotyczący przyszłych, nieznanych obecnie pól eksploatacji utworu), o tyle kwestia ta odgrywa ważną rolę w dwóch przypadkach:

1. w zakresie umów – ponieważ:

a) umowa przenosząca prawa majątkowe do utworu jak również umowa licencyjna dotyczy tylko pól eksploatacji w niej wymienionych,

b) wynagrodzenie z tytułu ww. przysługuje również jedynie w zakresie zidentyfikowanych w umowie pól eksploatacji,

c) istnieje zakaz obejmowania umową nieznanych pól eksploatacji

2. w zakresie praw pokrewnych – ponieważ są one oparte na wyczerpującym wyliczeniu pól eksploatacji.

Ok, jak jednak wyodrębniamy poszczególne pola eksploatacji utworu ?

Poglądów na ten temat jest wiele, generalnie wskazuje się, że następujące kryteria są pomocne by wyodrębnić poszczególne pola eksploatacji utworu:

a) kryterium nowego kręgu odbiorców,

b) kryterium polegające na tym, że rozpowszechniania dokonuje inny podmiot niż pierwotnie,

c) zasięg terytorialny lub czasowy jak również językowy używania utworu,

d) kreowanie nowego rynku,

e) odmienność techniczna,

f) finansowa/ekonomiczna niezależność nowego sposobu używania dzieła.

Chciałbym byś pamiętał, że tak po prawdzie nigdy nie będzie możliwe sformułowanie jednej jedynej i wyczerpującej definicji (i katalogu) pól eksploatacji utworu. Wynika to z faktu, że otaczająca nas rzeczywistość zmienia się bardzo dynamicznie, a w ślad za nią ewoluują również sposoby korzystania z utworów. Niniejszy wpis ma za zadanie jedynie wskazać Tobie kierunek i zasady które okażą się pomocne w identyfikowaniu poszczególnych pól eksploatacji czy też rozstrzygania co decyduje o tym, że dany sposób korzystania z utworu jest już polem eksploatacji.

Nie może przecież budzić wątpliwości, że np. głośne słuchanie muzyki podczas zbiegania ze schodów w środowy poranek nie jest polem eksploatacji danego utworu – nie możemy przecież popadać w paranoję 😉

Zdjęcie powyżej autorstwa h.koppdelaney

Podobne artykuły

• Prawo autorskie = copyright?
• Sapkowski v CD PROJEKT mamy porozumienie
• Śledczy tu ręki nie przyłoży – czyli zaczyna się coś dziać
• Śledczy tu ręki nie przyłoży – ciąg dalszy
• „Śledczy tu ręki nie przyłoży” – czyli jak (nie) ścigać piratów